Jan-Willem Van de Kolk uit Stadskanaal stuit bij onderzoek naar zijn familiestamboom op bijzondere verzetsverhalen. Over boer Thie Brouwer uit Gasselternijveenschemond. Deze week publiceert hij daarover in het Drents historisch Tijdschrift Waardeel een artikel onder de titel 'Baken in de storm'.

Van de Kolk: "Ik vond een foto van mijn oma, zij woonde tijdens mijn kindertijd in Hoogeveen. Maar de foto was gemaakt, zo stond er achterop, in Pekela. Toen ben ik op zoek gegaan om uit te vinden hoe dat zat."

Gefusilleerd in het Asserbos

Dat onderzoek in de Groninger Veenkoloniën brengt hem onder andere bij Arie Brouwer, de zoon van Thie Brouwer, nu 91 jaar. Van de Kolk: "Hij vertelde me over een fietstocht die zijn vader tijdens de Tweede Wereldoorlog had meegemaakt, tussen Hoogeveen en Groningen. En dat iemand waarmee hij toen onderweg was, aangehouden werd, opgepakt en vervolgens gefusilleerd in het Asserbos. Dat bleek Roelof Jan Dam te zijn, een van de kopstukken van het vaderlands verzet. Daar wilde ik meer over weten."

Van de Kolk zocht Arie Brouwer opnieuw op. "We kwamen aan de praat over zijn vader. Over hem is best veel bekend. Iemand die zijn sporen verdiende in het openbaar bestuur na de oorlog, onder meer als wethouder en gedeputeerde. Maar over zijn rol in de oorlog heeft hij nooit veel willen praten. Dat kwam pas heel laat, dat hij daar met zijn kinderen en kleinkinderen over sprak."


Thie Brouwer´s legitimatiebewijs, collectie Arie Brouwer (foto: Collectie Arie Brouwer)

Johannes Post

Arie Brouwer vertelt Jan-Willem van de Kolk dat er bandopnames bestaan van Thie Brouwer, van die gesprekken met zijn kinderen en kleinkinderen. Uit de gesprekken met Arie en uit de bandopnames komt een duidelijk beeld tevoorschijn. Van de Kolk: "Thie Brouwer was een zeer gelovig man. Gereformeerd, door en door. Hij wist wat het Goede Woord was. En dat had hij gemeen met Johannes Post. Ze discussieerden binnen de Jongelingsvereniging Bidt en Werkt over actuele politieke en kerkelijke kwesties. Sindsdien waren ze goede vrienden van elkaar. Beiden waren actief voor de Anti-Revolutionaire Partij en opgegroeid op de boerderij, hun vrouwen waren nichten van elkaar. Ze hadden echt een bepaald denken ontwikkeld waarbij ze echt fors stelling namen. De gedachte aan een demonisch nationaal-socialisme dat alle leven dreigde te verstikken was voor hen onverdraaglijk."

Geen vechtjas

Thie Brouwer was nauw bevriend met Johannes Post en Jan Smallenbroek, maar hij was geen vechtjas. Van de Kolk: "Hij was iemand waarop men terugviel, een adviseur en iemand van de achtergrond. Hij was voor het verzet een inspirerende kracht. Hij preekte onder het pseudoniem van dominee van Leeuwen in kerkzaaltjes in dorpen als Wildervank en Valthermond om mensen 'geestelijk toe te rusten'."

Thie Brouwer zegt daar zelf over in de geluidsopnames van zijn nazaten: "Het was de fundering van het verzet. Er waren mensen in onze kring die zeiden dat je geen verzet mocht plegen tegen de overheid. Sieuwert Bruins Slot zette in Trouw echter uiteen dat een overheid, die zo beestachtig en tiranniek optreedt als de Duitse, niet een overheid is bij de gratie Gods. Hierover hield ik toespraken." Van de Kolk: "Daarnaast nam hij deel aan bijeenkomsten van het verzet waarin werd gesproken over bepaalde acties. Verzetsmensen uit hele land kwamen daarvoor bijeen. In de tijd dat Thie in Den Haag woonde zorgde hij ook voor de distributie van het Dagblad Trouw. Ook in die tijd bezocht Johannes Post hem vaak."

Drenthe Toen

In de maand mei zendt Drenthe Toen een meerdelige podcast uit over Thie Brouwer, waarin ook zijn zoon Arie en delen van de geluidsopnamen uit het archief te horen zullen zijn. Luister hier het hele gesprek met Jan-Willem van de Kolk in Drenthe Toen terug.