In de huid kruipen van leeftijdsgenoten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Meemaken hoe het was om joods te zijn, een onderduiker of de dochter van een NSB'er. Het Drents Archief heeft vijf verhalen uitgekozen van jongeren die de oorlog in Drenthe meemaakten.

Het Oorlogsdagboek van Drenthe is gisteren gepresenteerd door het Drents Archief en Onderduikersmuseum De Duikelaar in Nieuwlande. In de zaal zat ook een van de hoofdpersonen, de 93-jarige Antje Buursma-Backx uit Assen. Ze was 12 toen de oorlog begon en haar vader was een NSB'er. "Mijn vader was zo dom om in uniform in de auto te stappen. Ineens was ik niet meer welkom bij vriendinnen. Maar ik wist niet eens wat de NSB was", vertelt ze.

Tekst gaat verder onder de foto

Antje tijdens de oorlog als 15-jarig meisje (foto: Drents Archief)

Vader Buursma werd tijdens de oorlog neergeschoten door een onderduiker. Antje en de rest van het gezin werden jarenlang gestraft voor de daden van vader. "Sommige kinderen gooiden me in de gracht, en dan liep ik maar weer met natte kleren naar huis", vertelt Buursma. "En ik ben een keer helemaal ingesmeerd met schoensmeer, helemaal zwart was ik. Het heeft drie dagen geduurd voor alles weer schoon was." Na de oorlog zat het gezin opgesloten in Kamp Westerbork waar ze het hoofd van Antje kaal schoren.

Vijf personages

Het verhaal van Antje is een van de vijf verhalen die de jongeren kunnen 'beleven'. Naast Antje is er ook het verhaal van Truus van Zuiden uit Hoogeveen. Zij overleefde als Joods meisje tijdens de Tweede Wereldoorlog dertien onderduikadressen. Benno ter Berg uit Assen is een Joodse jongen van 15 jaar. Hij schreef in zijn dagboek hoe zijn leven veranderde door de oorlog. In 1942 werd hij via kamp Westerbork op transport naar Auschwitz gezet en daar vermoord.

Jongeren kunnen ook in de wereld van Harry Schackmann stappen. Hij kwam in januari 1945 als 12-jarige hongervluchteling uit Den Haag naar De Wijk. Daar beleefde hij - naar eigen zeggen - de mooiste tijd van zijn leven. Het vijfde personage in het programma is Jo Schonewille uit Nieuwlande. Een boerenzoen van 14 op het moment dat de oorlog begint. Zijn ouders hadden onderduikers in huis.

Het Oorlogsdagboek van Drenthe

Bij het Oorlogsdagboek van Drenthe wordt gebruikgemaakt van dagboeken, brieven, politierapporten, krantenartikelen en foto's. Zo ontdekken leerlingen van groepen zeven en acht en de eerste twee klassen van de middelbare scholen hoe de oorlog in Drenthe was. Er wordt een beroep gedaan op hun morele besef omdat ze zelf ook keuzes moeten maken.

Via een app kunnen de leerlingen elkaar inscannen waardoor een van hen een van de vijf personages wordt. Ze spelen situaties na en moeten gezichtsuitdrukkingen laten zien, maar ook opschrijven wat hun hoofdpersoon denkt. Daarvan wordt een strip gemaakt en zo ontstaat het Oorlogsdagboek van Drenthe.

'Jongeren erover laten nadenken'

Het heeft lang geduurd voordat Antje Buursma-Backx haar verhaal vertelt. Tientallen jaren houdt ze zich stil en vertelt ze niemand dat zij de dochter van een NSB'er is. Ze verandert zelfs haar naam. Maar nu op 93-jarige leeftijd is het moment daar om toch haar oorlogsverhaal te delen. "Ik hoop dat de jongeren zich erin gaan verdiepen en dat ze dan het besef krijgen: 'Goh, die mensen hadden het ook moeilijk'."

Lees ook: Kinderen leren over oorlog via app: 'Goed en fout, en alles daartussen'