In dit herdenkingsjaar stond de NOS stil bij het laatste oorlogsjaar door middel van bevrijdingsjournaals, en die zijn er nu ook in boekvorm. NOS-redacteur Marieke de Vries, opgegroeid in Borger, was van meet af aan bij het project betrokken.

De Vries: "We gingen het nieuws vertellen alsof het nu gebeurde. Nederland wordt bevrijd, maar niet in één keer, er gebeurt nog veel meer. We vertellen wat er per dag gebeurt. Al heel snel haalden we veel verhalen naar boven."

Laatste bevrijdingsjaar centraal

"Je moet altijd bedenken: wat wisten de mensen op die dag? Wij weten nu wanneer de laatste trein uit Westerbork naar de concentratiekampen vertrok, maar dat wisten de mensen eind 1944 nog niet, dus we konden het moeilijk 'de laatste trein' noemen."

Het laatste oorlogsjaar staat centraal in het boek. De bevrijding hangt al in de lucht, maar voor veel mensen moet het ergste nog komen. De Vries: "Een deel van Nederland is al bevrijd, maar daar is het ook niet overal even fijn. Voor de rest van Nederland - ook Drenthe - geldt dat ze nog bezet zijn. Er gebeurt nog erg veel in dat laatste jaar. Je had de Oorlogswinter met hongertochten rond de jaarwisseling. Dat is heel heftig en duurt ook heel lang."

"De mensen dachten bij Operatie Market Garden ook: nú gaat het gebeuren. En het gebeurde niet." - Marieke de Vries

De Vries heeft meer voorbeelden. "Anne Frank wordt bijvoorbeeld in augustus 1944 opgepakt. Toen waren de geallieerden al in België. Zouden ze er op tijd zijn? Het gebeurt niet. De mensen dachten bij Operatie Market Garden ook: nú gaat het gebeuren. En het gebeurde niet."

Drenthe speelt regelmatig een rol in de berichten zoals ze in het boek beschreven staan, zoals het nieuws van vrijdag 8 september 1944: 'Ontsnapping mislukt: zes tieners gefusilleerd'. De Vries: "In Vledder was een arbeidskamp; eerst nog een voorportaal voor Westerbork, later voor mannen die opgepakt waren voor de Arbeitseinsatz. Het verzet bevrijdt er een groep 18-jarige jongens. Dat gaat mis. Zes van hen worden doodgeschoten door de Duitsers. Een zeer tragisch verhaal. Daar staat het boek vol mee."

Maar ook lees je over evacuaties en hongertochten. Je kunt je nauwelijks voorstellen wat een volksverhuizing Nederland beleefde tijdens de bezettingsjaren, legt De Vries uit. Ze neemt de Assener Stellungen als voorbeeld: "In het najaar van 1944 moeten mensen uit alle windstreken naar Drenthe toe om er te werken, onder wie zo'n achthonderd mannen van het eiland Texel."

Het hele gesprek met Marieke de Vries in Drenthe Toen is hier terug te luisteren.


Een tank in Valthe, 12 april 1945 (Rechten: NIOD - Beeldbank WO2)