Deze week worden de oorlogsslachtoffers en de bevrijding van Nederland herdacht. Frits Siegel uit Beilen maakte als kind de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië mee. Een verschrikkelijke periode, maar het echte trauma van die ervaring kwam pas jaren later. Over de 'pijn van de herinnering' maakten vier leerlingen van De Nieuwe Veste in Coevorden hun profielwerkstuk.

Frits Siegel (Padang, 1937) was vijf jaar toen de oorlog in 1942 in Indonesië uitbrak. De Japanners vielen er binnen. Met zijn vader Albert, moeder Netty, oudere stiefbroers Jim, Jack en John en jongere zusje Dora woonde Siegel op West-Java. Zijn vader Albert Siegel bekleedde een hoge functie bij het Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie (PTT), op het hoofdkantoor in Batavia. Toen de oorlog uitbrak, vocht hij als sergeant in het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger.

Gevangenis

Na de overgave ging Albert Siegel bij het verzet, maar hij werd verraden en belandde in de gevangenis. Net als Frits' oudste stiefbroer Jim. Albert werd er op de meest gruwelijke manieren gemarteld. Jim werd hard aan het werk gezet en later ook gemarteld. Moeder Netty vluchtte ondertussen met haar overgebleven kinderen vanuit de stad Buitenzorg de heuvels in, naar de wijk Kedoeng Halang. Daar lieten de Japanners hen met rust.

Het einde van de Tweede Wereldoorlog bracht een eind aan de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. Vader Albert en oudste zoon Jim werden vrijgelaten uit de gevangenis. Vooral Albert was enorm vermagerd. Toch was de familie Siegel nog niet verlost van alle problemen.

Oorlog voorbij, maar de zorgen niet

De Bersiap-periode brak aan, waarin jonge Indonesische strijdgroepen de macht van de Japanners wilden overnemen. Door die nationalisten werden Frits Siegels vader en stiefbroers gevangengenomen. Tot Brits-Indische soldaten hen bevrijdden.

In 1946 mocht het gezin eindelijk naar Nederland vertrekken. Vader Albert kon er revalideren. Daarna moest het gezin weer terug naar Indonesië, omdat Albert moest helpen met de wederopbouw van de telefoon- en telegraafdiensten. Door zijn oorlogstrauma hield hij dat niet lang vol en in 1949 keerde de familie van Frits Siegel definitief terug naar Nederland.

 

Trauma

Vanaf dat moment heeft Frits Siegel de nare herinneringen als kind aan de oorlog altijd verdrongen. Totdat hij een jaar of vijftig was. Zijn dochter wilde van opa weten hoe de oorlogsjaren voor hem waren. Vader Albert blikte toen voor het eerst terug op alle nare gebeurtenissen. Dat greep Frits Siegel zo aan, dat hij er niet van kon slapen. Dat werd erger en ook op zijn werk -hij was hoofd automatisering bij een groot bedrijf- ging het niet goed. Siegel werd afgekeurd, diagnose: oorlogstrauma.

Tegenwoordig gaat het goed met de vriendelijke, 83-jarige Beilenaar. Hij is gastspreker via het Landelijk Steunpunt Gastsprekers en vertelt vaak zijn verhaal en dat van zijn vader. Wanneer hij zo nu en dan eens terugkeert naar zijn geliefde Indonesië, wordt hij er met open armen ontvangen. Dat doet hem goed. Zo heeft hij ook genoeg positieve herinneringen aan zijn geboorteland opgedaan.

Luister hieronder naar het verhaal van Frits Siegel over de oorlog in Nederlands-Indië.

Artikel gaat verder onder de video

Over de 'Pijn van de herinnering' houden vier leerlingen van De Nieuwe Veste in Coevorden hun profielwerkstuk gehouden. Gwen Beukeveld, Sam Elders, Lotte Klaui en Sarah Klaui kozen voor een onderwerp dat met de Tweede Wereldoorlog te maken heeft. "De laatste generatie die de oorlog nog bewust heeft meegemaakt, verdwijnt langzamerhand. We kunnen de verhalen nu nog één op één aanhoren", verklaart Sarah die keuze.

'De verhalen kwamen wel binnen'

De havo-leerlingen onderzoeken de effecten van de Tweede Wereldoorlog op het welzijn van mensen, onder wie Frits Siegel. Dat maakte indruk: "Hun verhalen kwamen heel erg binnen", erkent Sam. "Sommige mensen laten niet merken dat ze er nog last van hebben, maar diep van binnen hebben ze er toch veel nare gevoelens overgehouden."

Veelzijdig profielwerkstuk

"We volgen niet allemaal dezelfde studierichting", vertelt Lotte. "Dit onderzoek heeft met geschiedenis te maken, maar ook met biologie, vanwege de psychische gevolgen van de oorlog. We hebben veel mensen geïnterviewd en hun verhalen aangehoord. Hoe ernstig die ook zijn, denk ik niet dat wij het ons ooit kunnen voorstellen wat zij hebben meegemaakt."

"Op die momenten denk je er wel over na hoe goed wij het hier nu hebben", voegt Gwen toe. Het profielwerkstuk werd beoordeeld met een uitstekende negen, met dank aan onder meer het verhaal van Frits Siegel.