In het kader van het NIOD fotoproject 'De Tweede Wereldoorlog in vijftig foto's' heeft een Drentse werkgroep vijftig opmerkelijke Drentse oorlogsfoto's verzameld.
Tijdens een bijeenkomst in het Drents Archief in Assen zijn hier vijfentwintig foto's uit gekozen die naar het NIOD gestuurd zijn. Uit alle provinciale inzendingen kiest het NIOD honderd foto's die in de Tweede Kamer tentoongesteld zullen worden.
Op deze website lichten we de komende tijd de vijfentwintig foto's uit de Drentse selectie toe.
Hoog bezoek
Na het bezoek van Rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart in augustus 1940 was het een jaar later de beurt aan commandant van de Weerbaarheidsafdeling (WA) Arie Johannes Zondervan. In augustus 1941 bracht hij een driedaags bezoek aan de provincie Drenthe.
Samen met zijn stafleden bezocht hij hunebed D45 in de Emmerdennen. Daarna ging de reis verder naar Nieuw Weerdinge, Klazienaveen en Nieuw-Amsterdam waar zij boerenbedrijven en veenwerkzaamheden bekeken. In Coevorden en Grolloo was Zondervan met zijn gevolg aanwezig bij oefeningen van de plaatselijke WA-afdelingen. Hij sprak de manschappen toe over de plichten van de WA-man.
Zondervan bracht een nacht door in het Parkhotel in Assen, dat toen het Victoria-hotel genoemd werd. De volgende dag reed hij te paard door het Drentse land, bracht hij een bezoek aan de kerk van Rolde en bezocht hij opnieuw een hunebed, dit keer D18 in de buurt van Rolde. Ook nam hij een kijkje bij een boerenbedrijf in Annen en was hij opnieuw aanwezig bij een oefening van de WA.
Lees ook: Rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart op bezoek in Emmen
Arie Johannes Zondervan
In 1932 richtte Anton Mussert de Weerbaarheidsafdeling op, een in het zwart geüniformeerde knokploeg van de NSB. De WA had als taak het beschermen van NSB-leden en leider Mussert tegen politieke tegenstanders. Een jaar later in trad Zondervan toe tot de NSB en de WA.
Waar de mannen van de WA gedisciplineerd en slechts ter verdediging moesten optreden bleken ze in de praktijk een stelletje vechtersbazen te zijn. In reactie op een wetsvoorstel om particuliere weerkorpsen te verbieden heeft Mussert de WA eind 1935 weer opgeheven.
Na de Duitse inval in mei 1940 zag de NSB haar kans schoon om de WA te heractiveren. Zondervan, inmiddels benoemd tot persoonlijk adjudant van Mussert, kreeg de leiding over de WA. In 1943 werd hij ook inspecteur van de Nederlandsche Landwacht, een met jachtgeweren bewapende partijmilitie die wederom de NSB-leden moest beschermen.
Ondergedoken en uitgeleverd
In september 1944 bereikten berichten over de op handen zijnde bevrijding de Nederlandse bevolking. NSB'ers sloegen op de vlucht en Zondervan zocht samen met zijn gezin een veilig heenkomen in Assen. Tijdens de bevrijding dook hij onder in Amsterdam en vluchtte vervolgens naar Den Dolder waar hij onder de valse naam Albert Lütter als Duitse soldaat in Canadees krijgsgevangenschap belandde.
Samen met andere krijgsgevangenen werd hij naar Duitsland gebracht maar net over de grens herkende een gevangen Nederlandse SS'er hem en werd hij aan de Nederlandse autoriteiten overgedragen. Zij sloten hem op in de strafgevangenis in Scheveningen waar hij door bewakers werd mishandeld en vernederd. Zondervan is tot twintig jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Na zijn vervroegde vrijlating in 1959 vertrok hij naar Duitsland waarna niemand nog iets van hem hoorde. Zelfs een overlijdensbericht is niet bekend.
