In Sleen is vanmiddag een monument onthuld voor verzetsman Jans Zwinderman. Voor de onthulling werd een bijzondere dag uitgekozen, want vandaag is het precies 75 jaar geleden dat Zwinderman werd opgepakt.
Dochter Alie Zwinderman vindt het dan ook een emotionele dag. "Het is bijzonder om hier 75 jaar na de arrestatie te zijn", zegt ze. "Op 13 januari 1945 werd hij meegenomen. Hij mocht nog even gedag zeggen tegen mijn moeder. Zij was op dat moment drie maanden zwanger van mij."
Afluisteren in het gemeentehuis
Jans Zwinderman was tijdens de oorlog waarnemend gemeentesecretaris van de toenmalige gemeente Sleen en lid van het verzet. Het verzet was natuurlijk blij met een 'infiltrant' in het gemeentehuis van NSB-burgemeester Pieter ten Hoorn. Zwinderman stond vaak aan de deur mee te luisteren. "Dat deed hij vanuit zijn positie altijd", vertelt dochter Alie Zwinderman. "Mijn vader hoorde gesprekken die de burgemeester had met landwachters of andere mensen. Hij hoorde bijvoorbeeld namen. Vervolgens ging hij die mensen waarschuwen en ervoor zorgen dat ze een onderduikadres kregen."
Zijn vrouw weet dat hij in het verzet zit, maar wat hij precies doet weet ze niet. "Mijn moeder heeft altijd gezegd dat ze niks mocht weten. Als de verzetsstrijders bezig waren met distributiebonnen of het vervalsen van rijbewijzen, moest zij altijd naar boven. De vrouw van één van de verzetsstrijders is uiteindelijk 'doorgeschoten' en heeft alle namen verteld."
Briefjes uit de trein
Jans Zwinderman wordt dan opgepakt. "Hij heeft eerst twee maanden in de gevangenis in Assen gezeten", weet dochter Alie. "Daar heeft hij briefjes op closetpapier geschreven. Toen ze tewerkgesteld werden, heeft hij die briefjes uit de trein gegooid." Die briefjes zijn uiteindelijk bij zijn uiteindelijk bij de vrouw van Zwinderman terechtgekomen.
Tekst gaat verder onder de foto
Alie Zwinderman bij de onthulling van het monument in Sleen (foto: Gemeente Coevorden/Iris Viola)
Bevrijd, maar bezweken
Zwinderman zit in verschillende werkkampen, waaronder Neuengamme. "Uiteindelijk is hij in het vreselijke kamp Wöbbelin beland", vertelt Alie Zwinderman. "Hij leefde nog toen het kamp op 2 mei door de Canadezen werd bevrijd. Maar hij was erg verzwakt." De verzetsstrijder eindigt uiteindelijk in een ziekenhuis, waar hij op 15 mei overlijdt aan dysenterie en ondervoeding.
De vrouw van Zwinderman weet lange tijd niet wat het lot van haar man is geweest. "Mijn moeder heeft nooit geweten waar hij terecht was gekomen. Ze heeft nog een aantal jaren gezocht." Het moet haar tot wanhoop hebben gedreven. "Ik weet dat mijn moeder mijn geboortekaartje zelf heeft gemaakt. Ze heeft weleens tegen mij gezegd dat ze niet wist wat ze op het kaartje moest zetten. Had het kindje nou een vader, of niet?"
Ontroerd
Het monument ter nagedachtenis aan Jans Zwinderman is er gekomen op initiatief van twee inwoners van Sleen en Noord-Sleen. Waarom het zo lang heeft geduurd, weet wethouder Jeroen Huizing niet. "Maar toen wij het hele verhaal hoorden, werd ons meteen duidelijk: die fout gaan we herstellen door er op gepaste wijze aandacht aan te besteden. Als je kijkt naar wat hij vanuit zijn werk bij de gemeente Sleen heeft gedaan, kun je ook niet anders."
Alie Zwinderman is geraakt door het initiatief. "Ik vind het ontroerend dat zij dit eigenhandig bedacht hebben." Het monument staat bij de begraafplaats in Sleen, achter de kerk.
