Het Drents Archief heeft honderden documenten openbaar gemaakt uit het oorlogsjaar 1944. Vanaf vandaag zijn de stukken voor iedereen in te zien.

Onder andere apotheekboeken van de artsen in Elim, stukken van hervormde gemeenten in heel Drenthe en verslagen van het Drents Landbouw Genootschap zijn nu openbaar.

Privacy

"Om privacyredenen is een deel beperkt openbaar, daarvoor gelden maximum termijn van 75 jaar", legt Egbert Brink uit waarom de stukken nog niet openbaar waren. "Voor een deel van de stukken wordt dat nu opgeheven, voor deze ook", zegt hij met een proces-verbaal in de hand.

Volgens Brink geeft het document kleur aan het verhaal rond het verduisteren van het bevolkingsregister van Diever tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een verzetsdaad van ambtenaar Thijs Drupsteen. In het proces-verbaal wordt melding gemaakt van het verdwijnen van een aantal gemeenteambtenaren in Diever.

"Het geeft een mooie achtergrond bij het verhaal van de melkbussen. Het wordt ook duidelijk wat de impact is die deze actie had destijds", zegt Brink. Drupsteen zorgde met zijn daad dat veel jonge mannen buiten het zicht van de Duitse bezetter bleven en niet opgepakt voor arbeidsdienst. Hij sloot zich aan bij het verzet in Groningen en werd later gefusilleerd in Kamp Vught.

Lees ook: In melkbus verstopt bevolkingsregister van Diever teruggevonden

Collaboratie

Ook schoolschriftjes van meisjes die bij de Jeugdstorm zaten, zijn nu voor iedereen in te zien. " Tieners traden toe tot de jeugdstorm en hadden zo genoemde vormingsweken. Een van die weken vond plaats in Oranje, daar werd keurig verslag van gemaakt", vertelt Brink. "Het zijn eenvoudige schoolschriftjes, het geeft in tamelijk detail aan wat er in zo'n week allemaal plaatsvond. De snelst groeiende jeugdbeweging van 1940-45."

In de teksten is te lezen hoe de groepen met kinderen, vaak met ouders die lid waren van de NSB, op een kamp gaan. Een soort scoutingskamp met op de achtergrond de invloeden van de Hitlerjugend.

Journalisten, onderzoekers en liefhebbers kunnen vanaf donderdag documenten bestuderen waarop tot die datum op grond van de Archiefwet een beperking van openbaarheid rust. Er komen onder meer documenten openbaar uit het oorlogsjaar 1944. "Ze hadden een keurig uniform aan en werden klaargestoomd voor de nieuwe wereld, de nationaal-socialistische praktijk", zegt Brink. "Aan de ene kant zie je de onschuld waarmee die meisjes het kamp beleefden en aan de andere kant hoe strak geregisseerd de indoctrinatie plaatsvond."

Teksten uit de schriftjes Nationale Jeugdstorm

'De grootste jeugdbeweging die ons land ooit kende', zo noemden ze zichzelf. Binnen een jaar kende de Nationale Jeugdstorm afdeling Drenthe-Groningen 1400 leden. Twee van hen bezochten in februari 1944 beiden een 'vormingscursus' in Oranje, Hijkersmilde, en deden hiervan verslag.

'De eerste dag wordt er nog weinig verricht, er kwamen telkens nieuwe cursisten aan per fiets en tegen de avond werd er met paard en wagen nog een club van de tram gehaald.' In de avond kregen de leden 'vorming' in Nationaal-Socialistische stijl: 'Deze cursussen worden gehouden om dat de jonge boer en boerin ook vorming en ontwikkeling nodig heeften in de tweede plaats ook wel eens vacantie hebben mag', is te lezen in het nu openbaar geworden schoolkatern in keurig schrift. Het schriftje eindigt met: 'Samenvattend kan ik dan zeggen dat we naast de ernstige, hier veel vrolijke uren hebben doorgebracht want als er 's middags een spreker was werd de avond veelal doorgebracht met spelletjes en volksdansen.'

Lees ook: Versnipperd bevolkingsregister Diever krijgt plek in Drents Archief

Archiefstukken

Bekijk hier de lijst van archiefstukken die per 1 januari 2020 openbaar zijn geworden. Of kijk hieronder Op Tjak! bij het Drents Archief terug.