De eerste aanleiding voor het monsterproject van Marcel Zantingh was een verhaal uit de familie. Overgrootvader en oudoom uit Zweeloo zaten in het verzet en hielpen de bemanning van een neergestorte geallieerde bommenwerper in veiligheid te brengen.
Toen Marcel Zantingh het familieverhaal had uitgeplozen, bleek dit nog maar het begin van een enorm project. Inmiddels is zijn boek verschenen: Wel gebogen maar niet gebroken, over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in de voormalige gemeente Zweeloo.
Lees ook: 'Het varken ging drie keer dood'. Zweeloo en de Tweede Wereldoorlog
Oorlogsexplosieven
De jonge historicus komt voor zijn werk bij de explosievenopsporing vaak in archieven. Om vast te stellen of er op bouwlocaties veilig gegraven kan worden, moet Zantingh in de archieven checken of er misschien oorlogsexplosieven in de grond kunnen zitten. "Er zijn heel wat archiefdeuren voor mij geopend de laatste jaren en elke keer als ik daar ben, ga ik ook even op zoek naar verhalen voor mijn boek."
Politieverslagen
Zantingh zoekt en vindt veel politieverslagen, rechtszaken en strafdossiers van kort na de oorlog. Daarin staan veel gedetailleerde getuigenverklaringen waardoor gebeurtenissen van meer dan 75 jaar geleden opnieuw leven wordt ingeblazen. Zantingh: "Veel verslagen van razzia's en huiszoekingen, verklaringen van slachtoffers en daders, je krijgt het mee bijna alsof je er bij staat. Brute verhalen. Zoals bijvoorbeeld de moord op burgemeester De Kock van de gemeente Oosterhesselen."
Op straat doodgeschoten
Cornelis de Kock was een anti-Duitse burgemeester. Het tegenwerken van de bezetter deed hij op diplomatieke wijze, zonder zich openlijk en te opvallend uit te spreken. Hij wist zo Duitse maatregelen te saboteren en hij adviseerde in het geheim het georganiseerde Drentse verzet. De Kock, 37 jaar oud, getrouwd en vader van twee dochtertjes, werd op 18 september 1944 tussen Aalden en Meppen op straat doodgeschoten door leden van de Sicherheitsdienst.
Tekst gaat verder onder de foto
Plaquette in Oosterhesselen ter nagedachtenis aan burgemeester Cornelis de Kock (foto: RTV Drenthe)
Oma Marchje
In het hoofdstuk over de moord op de burgemeester komen verschillende getuigen aan het woord. Zantingh vindt ze in politie- en rechtbankverslagen, maar ook in zijn eigen familie. "Een van hen was mijn oma, Marchje Euving-Meijering. Zij was op weg van Aalden naar Meppen en fietste langs de Duitsers en burgemeester De Kock. Toen ze uit het zicht was, werd overgegaan tot de executie. Hoewel ze het dus niet daadwerkelijk gezien heeft, heeft ze wel degelijk het schot gehoord en De Kock in zijn laatste momenten gezien, iets wat haar het hele leven is bijgebleven."
Wankelen en neervallen
Een andere getuige, een zekere Geert van Putten, heeft het wel zien gebeuren. Zijn verklaring leest Zantingh voor: "Ik zag een luxe auto ongeveer honderdvijftig meter voorbij onze woning in de richting van Zweeloo stoppen. Meteen zag ik dat tenminste twee, in Duits uniform geklede personen, een manspersoon, gekleed in naar ik meen een lichtgrijze overjas, uit de auto sleurden en hem verschillende keren met de vuisten bewerkten en trapten. Daarna duwden ze hem de weg over aan de andere kant in de berm. Aldaar zag ik de burger wankelen en neervallen, doch ik had tot op dat moment nog geen schot gehoord. Toen de burger in de berm lag, hoorde ik wel een schot vallen, vermoedelijk uit een pistool of revolver."
Luister hier het gesprek met Marcel Zantingh in Drenthe Toen terug.
Het bosje langs de weg Aalden - Meppen waar De Kock werd doodgeschoten (foto: Marcel Zantingh)
