In Drenthe zijn veel vrijwilligers werkzaam in de natuur. Ook historische plekken in de natuur worden dankzij hun hulp onderhouden en zichtbaar gemaakt. In Oranje is een onderduikershol uit de Tweede Wereldoorlog hersteld. Een nieuwe wandelroute brengt geïnteresseerden naar de plek waar zeven jongemannen zich destijds schuilhielden.
Vrijwilligers van de scouting in Assen en vrijwilligers uit Oranje hebben dit mede mogelijk gemaakt. Rayonbeheerder Joop Hellinga van Stichting Het Drentse Landschap coördineert de werkzaamheden.
Zichtbare sporen
In dezelfde buurt zijn vorig jaar de eerste sporen uit de oorlog zichtbaar gemaakt: vrijwilligers hebben een deel van een loopgraaf van zo'n vijfentwintig meter uitgegraven. Hellinga vertelt dat het onderduikershol toen ter sprake kwam. "Vrijwilliger archeologie Roelof Matien en ik vonden dat we dat ook in ere zouden moeten herstellen. Daar zijn we toen ingedoken."
Hetzelfde profiel
Het hol is steeds zichtbaar gebleven maar in de loop der decennia is het gat deels dicht getrapt. "We zoeken het oude profiel op en herstellen dat precies zo. Dat betekent een grondboor erin en de lijn van toen terughalen. Dat is mogelijk omdat die grond veel harder is", legt Hellinga uit. "Ook onderzoeken we de plek archeologisch met een metaaldetector. Stel dat een van die jongens daar wat verloren is."
De constructie bestond destijds uit palen met bakkersplaten en daar heide overheen. In de herstelde versie is gebruik gemaakt van duurzame acaciapalen die bedekt worden met landbouwplastic en zoden. Het hol is voor ongeveer de helft afgedekt.
Tewerkstelling
Het onderduikershol is in de jaren veertig door Bertho Dijk en Herman Kramer gegraven, twee jongens uit Oranje die te jong waren voor de Arbeitseinsatz - de verplichte tewerkstelling in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij konden zich daardoor vrij bewegen in de omgeving. Het hol werd gebruikt door zeven mannen, waaronder twee oudere broers van Dijk, die aan de verplichte arbeid probeerden te ontkomen. Zo konden zij op het land blijven werken.
"Er moet een alarmsysteem geweest zijn", vertelt Hellinga. "Als er een razzia was, schoten die jongens een droge sloot in en dan door het veld naar het onderduikershol. Daar verbleven ze een aantal uur totdat de kust weer veilig was." Toen eind 1944 de werkzaamheden aan de Friesland Riegel begonnen, konden de jongens het hol niet meer gebruiken omdat er teveel bedrijvigheid in de buurt was. "We weten niet wat er toen gebeurd is, maar alle zeven hebben de oorlog overleefd."
Officieel
Hellinga: "Ik vind dit een eerbetoon aan het stille verzet. Deze mannen hebben stil verzet geleverd en ervoor gezorgd dat er in de buurt te eten was. Het is belangrijk die geschiedenis te conserveren in het landschap zodat volgende generaties zich er iets bij voor kunnen stellen."
Bijna symbolisch is het onderduikershol opnieuw gegraven door vier jonge scouts uit Assen in de leeftijd van 16 en 17 jaar. Naast het herstelde onderduikershol is een informatiepaneel geplaatst waarop de geschiedenis van de plek kort en bondig uit de doeken gedaan wordt. Samen met de directeur van Stichting Het Drentse Landschap Sonja van der Meer heeft Aaltje Dijk, de weduwe van Bertho Dijk, het nieuwe bord onthuld.
