In het kader van het NIOD fotoproject 'De Tweede Wereldoorlog in vijftig foto's' heeft een Drentse werkgroep vijftig opmerkelijke Drentse oorlogsfoto's verzameld.
Tijdens een bijeenkomst in het Drents Archief in Assen zijn hier vijfentwintig foto's uit gekozen die naar het NIOD gestuurd zijn. Uit alle provinciale inzendingen kiest het NIOD honderd foto's die in de Tweede Kamer tentoongesteld zullen worden.
Op deze website lichten we de komende tijd de vijfentwintig foto's uit de Drentse selectie toe.
Mobilisatie
De eerste foto is genomen op 29 augustus 1939 in Odoornerveen. Een dag eerder, op 28 augustus 1939, werd in ons land een algehele mobilisatie afgekondigd. De internationale spanningen waren dusdanig toegenomen dat de overheid het noodzakelijk achtte om het land op een mogelijke vijandelijke aanval voor te bereiden. De voorbereidingen richtten zich vooral op het verdedigen van Nederland tegen een aanval vanuit het oosten. Soldaten werden getraind en verdedigingsstellingen werden verstevigd.
Drenthe had echter niet de prioriteit van de landelijke legerleiding. De soldaten die er gelegerd waren, hadden te weinig en te verouderd materieel om serieus weerstand aan de Duitsers te kunnen bieden. Zij hadden daarom de opdracht om, in geval van een aanval, de opmars van de Duitsers zoveel mogelijk te vertragen, zodat de stellingen verder westwaarts in het land in gereedheid gebracht konden worden.
Vertragingslinies
In Drenthe was dus eerder sprake van vertragingslinies dan van verdedigingslinies. De linies werden opgezet langs aanwezige hindernissen zoals rivieren en kanalen, elk aangeduid met een letter. Zo vormde de Drentsche Hoofdvaart de A-linie die ongeveer van het zuiden naar het noorden over de provincie lag en via Dwingeloo en Assen richting Groningen liep. Evenwijdig daaraan lag de Q-linie die enigszins zigzaggend via Coevorden, Sleen, Borger en Stadskanaal richting Termunten in Groningen liep. De O-linie lag het dichtste bij de Duitse grens en bestond vooral uit manschappen die de grens bewaakten.
Onderdeel van de vertragingslinies waren de kazematten of bunkers. Deze verdedigingsstellingen werden deels in de grond ingegraven en versterkt met beton. De verschillende types kazematten beschikten over een wisselend aantal schietgaten. De kazemat op de foto is van het type S, wat voor Stekelvarken of Spinnenkop stond. Bijnamen die waren gebaseerd op de vele haken voor camouflagenetten die uit het beton omhoog staken.
De kazemat op de foto lag langs het Oranjekanaal in de buurt van Odoornerveen en maakte onderdeel uit van de Q-linie. De soldaten waren deel van het tweede peloton, tweede compagnie, eerste bataljon van het 36e Regiment Infanterie. Alle grenstroepen, waaronder ook deze militairen, stonden onder het bevel van de Territoriale Bevelhebber voor Friesland, Groningen en Drenthe, kolonel J. Veenbaas.
Lees ook: Drenthe 'paraat' na aanval op Polen
Duitse inval
Op 10 mei 1940 vielen Duitse soldaten ons land binnen via Coevorden. Een voor een kwamen zij de verschillende verdedigingslinies tegen. In de nacht van 9 op 10 mei was al een deel van de bruggen langs de A-linie opgeblazen zodat de Duitsers het water niet konden oversteken. En plaatselijk werd hevig verzet geboden waaronder rondom de kazematten in Noord-Sleen en tussen Oosterhesselen en Geesbrug. Maar bevelhebber Veenbaas had slechts 3.000 soldaten tot zijn beschikking tegenover 12.000 Duitse manschappen. Het verzet mocht niet baten en Drenthe werd in één dag onder de voet gelopen.
