De bevrijding van Kamp Westerbork, vandaag precies 76 jaar geleden, is een moment van vreugde en verdriet. Dat wordt tijdens de Westerborkherdenking nog maar eens goed duidelijk. Ooggetuigen vertellen in beperkt gezelschap hun herinneringen en komen tot een bijzondere ontdekking.

Eva Weyl en Hans Dresden vieren ieder jaar samen de bevrijding. Net als hun ouders dat ook altijd deden. Zij leerden elkaar kennen in Kamp Westerbork en deelden 1,5 jaar een barak. Dat de families beiden de oorlog overleefden mag gerust een wonder genoemd worden. De familie Weyl liep drie keer het transport mis.

Weyl was 10 jaar oud toen de Canadese Geallieerden het kampterrein bevrijdde van de Duitsers. "Je zit als kind te wachten aan de rand van het kampterrein totdat de tanks komen met de bevrijders. Maar als kind denk je eigenlijk: wat bedoelen ze daar allemaal mee? Dus dan doe je mee met wat de volwassenen doen: feesten en chocolade eten. Dat herinner ik me heel goed."

Fred Mouw zat op het moment van bevrijding ook op het kampterrein. Hij vertelt dat hij de tanks van de Canadezen het kamp binnen zag rollen. "Het was een heel groot feest. Er zijn wel wat foto's van dat je kluwen van mensen ziet zitten op de tanks en daar zat ik dus ook tussen. Ik was door mijn vader op de tank gehesen, dat zou ik dus nooit vergeten."

"We waren vreemden voor elkaar. Ik kende mijn zusje niet meer en ik kende mijn ouders niet meer" - Hans Dresden

Hans Dresden zat op het moment dat Kamp Westerbork werd bevrijd, verstopt op haar onderduikadres. Haar ouders zaten in Kamp Westerbork. Ze werd door haar moeder opgehaald bij haar pleeggezin en verbleef nog voor twee weken op het kampterrein.

"Ik was natuurlijk nog heel klein. Ik ben als driejarig kind ondergedoken tot mijn vijfde", vertelt Dresden. "Van herinneringen kun je niet spreken, het zijn flarden van beelden die ik heb. Ik heb er een gevoel aan overgehouden dat ik een wonder was. Dat het bijzonder was dat er nog twee van die kleine kinderen waren die de oorlog overleefd hadden."

De bevrijding betekende dus dat Dresden samen met haar zusje met haar familie werd herenigd. "Maar we waren echt compleet vreemden voor elkaar. Ik kende mijn zusje niet meer en ik kende mijn ouders niet meer", vervolgd Dresden. "Je kunt niet zeggen dat toen ik in het kamp kwam ik weer bij mijn familie was. Dat gevoel hebben mijn ouders nog moeten creëren. Ik had vooral het gevoel dat ik werd weggehaald bij mijn pleegouders en die verloren had."

Tekst gaat verder onder de video

De keerzijde

Ook voor Weyl had de bevrijding een keerzijde. "Naast de vreugde was er verdriet. Ik werd in het nieuwe leven in Amsterdam uitgescholden voor 'vuile rotjodin'. Het Jood zijn werd in kamp Westerbork nooit als iets kwaads genoemd. Het was voor mij geen thema. Ik wist met mijn tien jaar niet eens dat er verschillende geloven bestonden."

Ook werd haar vader ervan beschuldigd te hebben gecollaboreerd met de bezetter en werd hij na de bevrijding opgepakt. Weyl: "Van de ene gevangenis naar de andere. Dat hij valselijk beschuldigd werd, bleek al gauw."

'Ze waren in staat het leven te vieren'

Toch wordt door beide families ook veel genoten. "Met lekker eten en champagne drinken op deze dag", vertelt Dresden. "Los van de bevrijding zagen ze elkaar het hele jaar door en waren ze in staat het leven te vieren. Zowel Eva als ik voelen ook heel sterk dat ze ons dat hebben meegegeven."

Bijzondere ontdekking

Voor Weyl, Mouw en Dresden is de herdenking vandaag extra bijzonder. De drie staan samen op een foto die kort na de bevrijding is gemaakt. Weyl en Dresden herkenden zichzelf wel op de foto. Maar wie het jongetje naast hen was, wisten ze niet. Het mysterie is nu na bijna 76 jaar ontrafeld. Het blijkt een jonge Fred Mouw te zijn.

"We hebben de herdenking moeten uitstellen vanwege corona. De sobere vorm waarvoor gekozen is, is voor mij heel goed geweest. Ik heb nu twee vriendinnen leren kennen die ik nog niet eerder gezien heb en dat heeft me bijzonder verheugd", vertelt Mouw. De kinderfoto's werden per toeval door een medewerker van het Herinneringscentrum naast elkaar gelegd. "Ook voor de regie van de uitzending was het heel verrassend dat dit gebeurde."


De familie Dresden, Weyl en de kleine Fred Mouw (foto: Herinneringscentrum Kamp Westerbork)