In Beilen is op 12 maart 2018 de Yad Vashem-onderscheiding postuum uitgereikt aan Nico Viëtor en drie andere Beilenaren. De veldwachter van Beilen redde onder meer het leven van een Joods gezin tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Maar wat is die Yad Vashem-onderscheiding precies? En waarom krijgt Nico Viëtor hem nu pas, ruim 70 jaar na zijn dood?
Wat is Yad Vashem?
Yad Vashem is het officiële monument van Israël voor het herdenken van de Joodse slachtoffers uit de Holocaust. Je spreekt het uit als 'Jad Wasjeem' en het betekent letterlijk 'een hand en een naam'.
Het herinneringscentrum staat in Jeruzalem en bestaat onder meer uit een park, een bibliotheek, een kenniscentrum en een museum. In het park staan monumenten om niet-Joden te eren die tijdens de Holocaust Joden hebben gered. Deze mensen worden de 'Rechtvaardigen onder de Volkeren' genoemd.
Behalve herdenken, houdt Yad Vashem zich ook bezig met onderwijs. "Want ook onderwijs op dit vlak is ontzettend belangrijk. Zo houden we het bespreekbaar en wordt geprobeerd herhaling te voorkomen", vertelt Betty Lievendag, secretaris van de Stichting Vrienden van Yad Vashem Nederland.
Wie kunnen een Yad Vashem-onderscheiding krijgen?
"De Yad Vashem-onderscheiding is bedoeld voor mensen die tijdens de Holocaust tenminste één Joodse persoon het leven hebben gered", legt Lievendag uit. Dat kan bijvoorbeeld door hen onderdak te geven of voor voedsel of valse documenten te zorgen. "Het is voor mensen met kwaliteiten die niet iedereen had. Mensen die zich zonder eigen belang inzetten om Joden het leven te redden."
Aaltjo Oldenburger uit Valthe kreeg bijvoorbeeld ook de Yad Vashem-onderscheiding. Hij kreeg hem voor het redden van zestien Joden in Valthe. Bekijk hier een RTV Drenthe reportage uit 2013 over de heldendaad van Oldenburger.
Tekst gaat verder onder de video
Wat krijgen mensen die een Yad Vashem-onderscheiding ontvangen?
Ontvangers van de onderscheiding krijgen een medaille en een oorkonde. In het geval van Nico Vïëtor worden deze in ontvangst genomen door zijn dochter en kleinkinderen. "Daarnaast wordt er voor iedere ontvanger van de onderscheiding een plaatje aangebracht in het herinneringscentrum in Jeruzalem", vertelt Lievendag. "Het krijgt enorme aandacht, en ook de aandacht die het verdient."
Lees ook: Oorlogshelden uit Beilen krijgen na ruim zeventig jaar postuum de Yad Vashem-onderscheiding
Hoeveel Drenten hebben de onderscheiding gekregen?
In totaal staan 5.661 Nederlanders op de lijst van de 'Righteous' van Yad Vashem, van wie 355 Drenten. Onder hen alle inwoners van het dorp Nieuwlande tijdens de oorlog, omdat het dorp gezamenlijk afspraken maakte dat ieder huishouden een onderduiker in huis zou nemen. Om die reden is voor Nieuwlande een apart monument opgericht in Jeruzalem.
Plantsoen, ter ere van 202 rechtvaardigen onder de volkeren in Nieuwlande - Drenthe en omstreken (bron: Avishai Teicher via the PikiWiki - Israel free image collection project)
Waarom wordt de onderscheiding 'nu pas' uitgereikt?
Nico Viëtor overleed vlak na de oorlog in 1945. Toch wordt de onderscheiding hem pas 73 jaar later toegekend. En daarmee is hij niet de enige. Dat heeft in de meeste gevallen te maken met het uitgebreide onderzoek dat naar de daden van potentiële ontvangers gedaan wordt.
"Mensen die Joodse onderduikers het leven redden, spraken daar vaak uit bescheidenheid niet over. Soms komt pas jaren na hun overlijden toch weer iets naar boven", vertelt Lievendag. Vanwege de gevoeligheid van het onderwerp worden beweringen nauwkeurig getoetst. "Er moeten bijvoorbeeld levende getuigen zijn van hun daden. En dat wordt helaas steeds moeilijker."
