Hij is de eerste burgemeester in ons land die na de capitulatie in mei 1940 een lijst met alle Joodse inwoners naar de Duitsers stuurt.
En een paar jaar later laat Jetze Tjalma een trottoir aanleggen over Joodse graven. Deze verhalen komen uit een recente studie van Albert Metselaar die onderzoek deed naar de werkwijze van Tjalma. De studie is aanleiding voor de SGP om in Hoogeveen zo snel mogelijk een einde te maken aan de naam van het 'Tjalmapark' achter het gemeentehuis in Hoogeveen.
Jetze Tjalma is een historische sleutelfiguur in Hoogeveen. Hij is in totaal bijna dertig jaar lang burgemeester, van 1927 tot 1958, met een onderbreking tijdens de oorlog. Zijn handelswijze was vaker omstreden, maar ondanks geruchten over 'fout' handelen tijdens de oorlogsjaren is hij officieel nooit beschuldigd. Ook in de jaren 50 en 70 wordt er onderzoek naar Tjalma uitgevoerd, maar behoudt hij politieke steun. Tjalma wordt zelfs in 1963 in het zonnetje gezet als ereburger en vijf jaar later wordt het stadspark bij het gemeentehuis naar hem vernoemd.
"Als maar de helft van wat we nu over hem weten waar is, dan verdient hij niet het ereburgerschap", zegt Brand van Rijn van de SGP. "We nemen hem het vooral kwalijk dat hij lijsten aanlegde van joodse inwoners en die deelde met de Duitsers. Dat had niet gehoeven." Toch wil hij Tjalma niet wegzetten als een oorlogsmisdadiger. "Want sommige bewijsstukken hiervoor missen. We hebben nog niet alle documenten compleet, dus daar is meer onderzoek voor nodig."
'Tjalma was god'
Jetze Tjalma leefde als een 'despoot', zegt SGP-fractievoorzitter Brand van Rijn. "Hij heeft de eed afgelegd om er voor alle Hoogeveners te zijn, maar uit niets blijkt dat hij er was voor onze joodse inwoners. "Hij was god, wat hij wilde gebeurde", zegt Albert Metselaar. Een belangrijke bron van zijn onderzoek is een kast in het gemeentehuis van Hoogeveen met documenten uit de oorlog. "Het lijkt erop dat Tjalma niet wist dat deze kast bestond, of hij is vergeten deze te vernietigen." Volgens Metselaar ontstaat uit de documenten het beeld van iemand die vanaf het eerste begin zijn joodse inwoners aangeeft bij de Duitsers. Ook zijn er documenten te vinden waarin Tjalma aan joodse gezinnen de opdracht geeft hun huizen te verlaten.
Volgens Metselaar liet Tjalma een stoep aanleggen langs de joodse begraafplaats die grenst aan de Grote Kerk, maar negeerde hij hierbij joodse graven. "De stoep is er gewoon overheen gelegd en met de joden heeft hij doelbewust niet gesproken."
Mozes Koekoekpark
SGP-fractievoorzitter Van Rijn zou het liefste de eretitel van Tjalma afpakken en ook het park hernoemen. "Als iemand die vernoeming verdient, is het Mozes Koekoek." Hij was een rabbijn, werkte als redacteur voor de Hoogeveense Courant en was gemeenteraadslid. "Hij heeft hier in de gemeenschap veel betekend." De gemeente Hoogeveen wil nu zelf onderzoek laten uitvoeren naar de rol van haar oud-burgervader. "Als je iets doet moet je het zorgvuldig doen", aldus burgemeester Karel Loohuis.
